Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, okul öncesi dönem ve okul dönemindeki çocukların eğitim hayatını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), genetik nedenlerden kaynaklanan, çocukluk çağında başlayıp etkisi tüm bir yaşama yayılabilen, süreğen, çocukluk çağında çok sık görülen nörobiyolojik/nöropsikiyatrik bir hastalıktır. Aile ve sosyal çevrenin bu hastalık üzerinde etkisi yoktur. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine göre değişen belirtilere sahiptir. Çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine uygun olmayacak şekilde dikkat sorunları, aşırı hareketlilik, dürtüsellik ve isteklerini erteleyememe dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun temel belirtilerindendir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda, bu iki rahatsızlık beraber bulunabileceği gibi ikisinden biri daha baskın şekilde de olabilir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtilerinin hepsi her çocukta bulunmayabilir. Burada önemli kriter, belirtilerin çocuktaki işlevselliği bozucu etkisinin olmasıdır.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) Nedenleri Nelerdir?
Genel olarak genetik etkenlerden kaynaklanmakla birlikte, bu etken DEHB’nin ortaya çıkışını tek başına açıklayamamaktadır. Genetik etkenlerin yanı sıra annenin hamilelik esnasında alkol kullanması, beslenme bozukluğu ve besin zehirlenmesi yaşaması, kimyasal zehirlere maruz kalması, doğum esnasında yaşadığı zorluklar, enfeksiyon ve kimyasal zehre maruz kalması ve demir eksikliği yaşaması gibi etkenler de DEHB’nin ortaya çıkışını tetiklemektedir.
Hiperaktivite bozukluğu genetik nedenlerden ve beyindeki yapısal farklılıklardan da kaynaklanır. Aile ve öğretmen tutumları direkt dikkat eksikliği ve hiperaktivite rahatsızlığına sebep olmaz. Genetik yatkınlığı olan bireylerde gebelikte sigara ve ilaç tüketimi (doğum öncesi), erken doğum komplikasyonları (doğum sırasında) ve geçirilen hastalıklar (doğum sonrası) dikkat eksikliği ve hiperaktive riskini arttırabilir.
Okul Öncesi Dönemde DEHB Belirtileri
1. Sürekli hareket halinde olma, atlama, zıplama,
2. Çok konuşma, sürekli soru sorma ve cevapları dinlememe,
3. Bir oyunu uzun süre oynayamama, aynı şeyle uzun süre ilgilenememe,
4. İsteklerini erteleyememe,
5. Okulda etkinlikleri tamamlayamama,
6. Akranlarıyla anlaşamama, arkadaşlarını itip kakma,
7. Sıra bekleyememe,
8. Bağırıp çağırma.
İlkokul Döneminde DEHB Belirtileri
1. Derste sakin ve sessizce oturamama,
2. Sınıfta dikkat dağıtacak şeyler yapma,
3. arkadaşlarıyla anlaşamama,
4. sınavlarda basit hatalar yapma,
5. Düzensiz ders notu tutma,
6. verilen görevleri ve sorumlulukları yerine getirememe,
7. ödevleri tamamlayamama, yarım bırakma,
8. okul başarısının öğrecinin yapabileceğinden düşük olması,
9. dağınıklık, eşyalarını kaybetme.
